Tam 102 yıl önce; 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanı, Ankara’da 101 pare top atışıyla duyurulmuş ve bütün yurtta bir bayram havasında kutlanmıştır. 1925’ten itibaren de 29 Ekim, Cumhuriyet Bayramı olarak resmen kutlanmaya başlanmıştır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet’in 10. yılı kutlamalarının yapıldığı 29 Ekim 1933’te okuduğu 10. Yıl Nutku’nda, bu kutlu günü “en büyük bayram” olarak nitelendirmiştir.

Osmanlı Devleti’nin yıkılmasıyla sonuçlanan I. Dünya Savaşı’nın ardından Gazi Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde başlatılan Kurtuluş Savaşı’nın daha ilk yıllarından itibaren yönetimde artık halk iradesinin egemen olacağı açıkça ilan edilmişti.

İstanbul’un işgal edilmesi ve Mebusan Meclisi’nin dağıtılması üzerine, ulusal irade Büyük Millet Meclisi adıyla 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplandı. Meclisin 20 Ocak 1921’de kabul ettiği ve anayasa niteliğinde olan Teşkilat-ı Esasiye Kanunu adlı yasayla, egemenliğin ulusa ait olduğu ilan edildi. Ulusal egemenliğin doğal ve tam olarak gerçekleşmesini sağlayacak yönetim şekli de cumhuriyetti. Büyük Millet Meclisi, 1 Kasım 1922’de saltanatı kaldırdı. Böylece kişisel egemenlik hukuken tarihe karıştı. Ardından sekiz ay süren görüşmelerin sonunda 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması imzalandı. Barış sağlandı ve Türkiye’nin sınırları çizildi. Aynı zamanda Türkiye ile Batı devletlerinin siyasi, hukuki ve sosyal ilişkileri de yeni baştan düzenlendi.

Bundan yaklaşık üç ay sonra, 13 Ekim 1923’te, TBMM’de kabul edilen bir yasayla Ankara, yeni devletin başkenti ilan edildi. Böylece Cumhuriyet’in ilanı için bir adım daha atılmış oldu. 29 Ekim 1923’te Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’na yönelik bazı köklü değişiklikler içeren bir yasa teklif sundu. Bu değişikliklerden birinde de Türkiye Devleti’nin yönetim şeklinin cumhuriyet olması gerektiği yazıyordu. Teklif tartışıldı ve günün sonunda 158 milletvekilinin oybirliğiyle Türkiye’nin yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu kabul edildi. Aynı oturumda ilk Cumhurbaşkanlığı seçimi de yapıldı ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk yeni Cumhuriyet’in ilk Cumhurbaşkanı seçildi.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk, kendisini Cumhurbaşkanı seçen Meclis’e teşekkür ettikten sonra bir konuşma yaptı. Konuşmasını “Ulusumuz kendisinde bulunan nitelikleri ve değeri, hükümetin yeni adıyla uygarlık dünyasına çok daha kolay gösterebilecektir. Türkiye Cumhuriyeti, dünyada işgal ettiği yere layık olduğunu eserleriyle ispat edecektir… Türkiye Cumhuriyeti mutlu, başarılı ve muzaffer olacaktır.” sözleriyle tamamladı.

1925 yılında çıkarılan bir yasayla da Cumhuriyet’in ilan edildiği gün resmi bayramı yapıldı.

Cumhuriyetimizin 102. Yılı Kutlu Olsun!